Το κέτσαπ ή η κέτσαπ είναι πυκνή σάλτσα με βάση τη ντομάτα, με γλυκόξινη και πικάντικη γεύση. Είναι η αγαπημένη σάλτσα μικρών και μεγάλων, αυτή που μας κάνει να γλύφουμε ακόμα και τα δάχτυλά μας.
Τη γνωρίζουμε όλοι καλά, αποτελεί τη βάση για πολλές σάλτσες και σος, ενώ χρησιμοποιείται και μόνη της για έξτρα γλυκόξινη και πικάντικη γεύση σε τηγανιτές πατάτες, χάμπουργκερ, χοτ ντογκ, σνίτσελ, σάντουϊτς, γύρο, σουβλάκια, μακαρονάδες και πλήθος άλλων φαγητών. Αποτελεί το αγαπημένο -ή ένα από τα αγαπημένα αρτύματα- των περισσότερων νοικοκυριών, είναι ένας δημοφιλής τρόπος κατανάλωσης ντομάτας και δεν υπάρχει παιδί εκεί έξω που να μην τη λαχταράει μαζί με τις πατάτες του.
Ιστορία
Η λέξη «κέτσαπ» (αγγλ. ketchup) προέρχεται από την κινέζικη ke-tsiap που είναι μια σάλτσα ψαριού τουρσί. Για την ακρίβεια, τον 17ο αιώνα οι Κινέζοι ανέμειξαν ψάρι τουρσί και μπαχαρικά και το ονόμασαν kôe-chiap ή kê-chiap που σήμαινε η άλμη του ψαριού τουρσί. Στις αρχές του 18ου αιώνα, η σάλτσα αυτή έφτασε μέχρι τη Μαλαισία και τη Σιγκαπούρη, όπου την ανακάλυψαν Βρετανοί εξερευνητές, ενώ τότε η λέξη για τη σάλτσα αυτή είχε αλλάξει σε kecap. Αυτή είναι και η ονομασία που εξελίχθηκε στη σημερινή που όλοι γνωρίζουμε και χρησιμοποιούμε. Οι Βρετανοί πήραν την κέτσαπ μαζί τους στις αμερικάνικες αποικίες και ο όρος «κέτσαπ» χρησιμοποιήθηκε το 1690 στο Λεξικό του Canting Crew, το οποίο επιδοκιμάστηκε στη Βόρεια Αμερική.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η παρασκευή της κέτσαπ αρχικά γινόταν με μανιτάρια ως βασικό συστατικό, αντί για ντομάτα. Οι συνταγές της κέτσαπ άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους σε βιβλία μαγειρικής της Βρετανίας και της Αμερικής τον 18ο αιώνα, ενώ από το 1750 μέχρι το 1850, η λέξη «κέτσαπ» είχε αρχίσει να σημαίνει οποιαδήποτε σκούρα σάλτσα από μανιτάρια ή καρύδια. Σήμερα, η σάλτσα μανιταριών υπάρχει ακόμη στο Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά δεν είναι πολύ δημοφιλής.
Η κινέζικη εκδοχή πάντως έμοιαζε πιο πολύ σε σάλτσα σόγιας ή στη σάλτσα Worcestershire, ενώ σταδιακά επήλθαν οι αλλαγές με την προσθήκη ντομάτας και τον 19ο αιώνα η κέτσαπ έγινε γνωστή ως σόγια ντομάτας, με τις πρώτες εκδοχές της να είναι πολύ πιο λεπτόρρευστες από τη σημερινή.
Η εταιρία F. & J. Heinz Company ξεκίνησε την πώληση της κέτσαπ ντομάτας το 1876 και μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα αποτελούσε το κύριο είδος κέτσαπ στις Η.Π.Α.
Fun facts για την κέτσαπ
– Τα παιδιά καταναλώνουν κατά 50% περισσότερη κέτσαπ από τους ενήλικες.
– Το μεγαλύτερο μπουκάλι κέτσαπ στον κόσμο έχει παρουσιαστεί στο Collinsville στο Ιλινόι. Στήθηκε πάνω από πύργο δεξαμενής το 1949 και έχει ύψος 51 μέτρα.
– Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον καθαρισμό χάλκινων αντικειμένων, διώχνοντας τη θαμπάδα και κάνοντάς τα γυαλιστερά.
– Εκτός από μανιτάρια, στο παρελθόν έχουν χρησιμοποιηθεί διάφορα υλικά για την παρασκευή της, από αντσούγιες και στρείδια, μέχρι λεμόνια και φρέσκο κρεμμύδι ως κύρια συστατικά. Μια βερσιόν από τις Φιλιππίνες χρησιμοποιεί μπανάνες, δίνοντάς της πιο γλυκιά γεύση.
– Από ένα κλασικό μπουκάλι, η κέτσαπ εκτοξεύεται με 0,04 χιλιόμετρα την ώρα.
Για την υγεία
Η υψηλή περιεκτικότητα του κέτσαπ σε λυκοπένιο λόγω της ντομάτας το καθιστά ιδιαίτερα ευεργετικό σε πολλούς τομείς της υγείας μας. Το λυκοπένιο είναι ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό που έχει δράσεις εναντίον της πρόκλησης διαφόρων τύπων καρκίνου (προστάτη, ουροδόχου κύστης, πνεύμονα, στομαχιού και τραχήλου της μήτρας). Η επεξεργασμένη ή η μαγειρεμένη ντομάτα και τα παράγωγά της (σάλτσα, πάστα, κέτσαπ, χυμός) είναι πλουσιότερα σε λυκοπένιο απ” ότι η ωμή ντομάτα. Η βιταμίνη Ε που έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες, βρέθηκε σε επιδημιολογικές έρευνες, που έγιναν σε καπνιστές, να συσχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο για καρκίνο προστάτη. Το λυκοπένιο συμβάλλει επίσης για καλύτερα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα και για την υγεία του καρδιαγγειακού συστήματος. Η βιταμίνη Α έχει καθοριστικό ρόλο στην όραση, στην υγεία των ματιών, του δέρματος, των βλεννογόνων, των δοντιών και των οστών.
Επειδή στο κέτσαπ που κυκλοφορεί στο εμπόριο προστίθενται μεγάλα ποσοστά ζάχαρης και ενδεχομένως συντηρητικά, υπάρχουν ανησυχίες για τη χρήση του και θεωρείται ότι έχει συμβάλλει στην εξάπλωση της παχυσαρκίας και ιδιαίτερα της παιδικής παχυσαρκίας. Φτιάχνοντας σπιτικό κέτσαπ αποφεύγετε αυτόν το κίνδυνο.
Φτιάξτε σπιτική κέτσαπ
Αρέσει στα παιδιά, συνοδεύει ιδανικά μπιφτέκια, πατάτες και μακαρονάδες, σας εφοδιάζει με το πολύτιμο λυκοπένιο.
Τώρα είναι η εποχή για να φτιάξετε την κέτσαπ της χρονιάς! Μέχρι τώρα οι περισσότεροι από εσάς προμηθευόσαστε το κέτσαπ από το σουπερμάρκετ. Από σήμερα, όμως, θα μπορείτε να το παρασκευάζετε μόνοι σας στο σπίτι με αγνές πρώτες ύλες, χωρίς ενισχυτικά γεύσης, αρωματικές ύλες και συντηρητικά. Το σπιτικό κέτσαπ υπερέχει σε θρεπτική αξία και δεν υστερεί σε γεύση σε σχέση με το συσκευασμένο. Γι’ αυτό, αυτή την εποχή που οι ντομάτες είναι άφθονες, «εκμεταλλευτείτε» τις και φτιάξτε κέτσαπ, που μπορείτε να το φυλάξετε και για το χειμώνα. Αν ακολουθήσετε τα παρακάτω βήματα ένα προς ένα, δεν θα δυσκολευτείτε καθόλου.
Βήμα 1ο . Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνετε είναι να προμηθευτείτε τα υλικά σας. Για να φτιάξετε περίπου 4 κιλά κέτσαπ, θα χρειαστείτε: 7 κιλά ντομάτες, 1 μεγάλη σκελίδα σκόρδο, 9 κρεμμύδια, 2 φύλλα δάφνης, 2 μακριές κόκκινες πιπεριές, 5 καρφάκια γαρίφαλα, 1½ ξυλάκι κανέλας, 1 κουταλιά πιπέρι σε κόκκους, 1/2 φλιτζάνι ζάχαρη, 2 φλιτζάνια ξίδι, 2½ κουταλάκια αλάτι.
Βήμα 2ο . Ξεφλουδίζετε τις ντομάτες και τα κρεμμύδια, τα κόβετε στα τέσσερα και τα βράζετε για 30 λεπτά με τις πιπεριές, το σκόρδο, το αλάτι και λίγο νερό.
Βμα 3ο . Τα παίρνετε από την κατσαρόλα με μια τρυπητή κουτάλα και τα περνάτε από το μύλο του πουρέ. Στη συνέχεια, τα ξαναρίχνετε στην κατσαρόλα μαζί με τα μπαχαρικά -τα οποία θα δέσετε σε ένα πουγκί από τουλουπάνι- και θα συνεχίσετε το βράσιμο για άλλα 30 λεπτά, μέχρι να πήξει η σάλτσα. Δέκα λεπτά πριν ολοκληρωθεί το βράσιμο, αφαιρείτε το πουγκί με τα μπαχαρικά και προσθέτετε το ξίδι και τη ζάχαρη.
Βήμα 4ο. Κατεβάζετε τη σάλτσα από τη φωτιά, την αφήνετε να κρυώσει και αποστειρώνετε τα γυάλινα μπουκάλια ακολουθώντας την εξής διαδικασία: Στην αρχή τούς ρίχνετε λίγο ζεστό νερό για να μη ραγίσουν και σπάσουν από την απότομη αλλαγή θερμοκρασίας και στη συνέχεια ζεματάτε τα μπουκάλια μαζί με τα πώματα. Μόλις στραγγίξουν τα μπουκάλια, τα γεμίζετε με την κέτσαπ, προσέχοντας να μην τα ξεχειλίσετε. Συγκεκριμένα, αφήνετε 4 εκατοστά κενό από το στόμιο.
Βήμα 5ο . Κλείνετε καλά τα μπουκάλια και τα βάζετε όρθια σε μια μεγάλη και βαθιά κατσαρόλα με χλιαρό νερό, το οποίο πρέπει να καλύπτει τα μπουκάλια μέχρι το σημείο που φτάνει η κέτσαπ. Προσέχετε να μην ακουμπούν μεταξύ τους, ώστε να μη σπάσουν, και τα σιγοβράζετε για 35 λεπτά περίπου.
Βήμα 6ο . Κατεβάζετε την κατσαρόλα από τη φωτιά και αφήνετε μέσα τα μπουκάλια μέχρι να κρυώσουν. Κατόπιν, τα βγάζετε από την κατσαρόλα, τα σκουπίζετε με μια πετσέτα από το νερό και βουτάτε το πώμα τους σε βουλοκέρι ή κερί, ώστε να κλείσει ερμητικά η σχισμή γύρω από το πώμα.
Tips
Μπορείτε να συντηρήσετε την κέτσαπ που φτιάξατε στο ψυγείο για 6 μήνες, ενώ μετά το άνοιγμα για 1 μήνα.
Και καθαρίζει!
Εάν ένας επίμονος λεκές συνεχίσει να «καίγεται» μέσα στο φούρνο σας και δε θέλετε να χρησιμοποιήσετε τα καθαριστικά του εμπορίου, η λύση είναι το κέτσαπ. Βάλτε τον φούρνο σας να ζεσταθεί σε χαμηλή θερμοκρασία, απλώστε λίγη κέτσαπ πάνω στο λεκέ, τρίψτε τον και αφήστε το για 5 λεπτά. Ξεπλύνετε και θα διαπιστώσετε ότι ο λεκές εξαφανίστηκε. Το κέτσαπ είναι ιδανικό και στην περίπτωση που θέλετε να επαναφέρετε τη λάμψη στις αποχρωματισμένες χάλκινες κατσαρόλες σας. Απλώστε μία λεπτή στρώση κέτσαπ, ξεβγάλετε και στεγνώστε.
